W postępowaniu spadkowym spadkobiercy w pełni nabierają praw do otrzymanego spadku. Postępowanie powinno się odbyć w jak najszybszym możliwym terminie po otwarciu spadku, czyli po śmierci spadkodawcy. Dawniej postępowanie spadkowe można było przeprowadzić jedynie w sądzie. Aktualnie sporządzenie aktu notarialnego poświadczenia można wykonać również u notariusza. W jaki sposób notariusz sporządza akt? Jak przygotować się do sporządzenia poświadczenia?
Poświadczenie dziedziczenia czy sądowe stwierdzenie nabycia spadku?
Od 2 października 2008 roku udokumentowanie spraw spadkowych może odbyć się także w kancelarii notarialnej przez sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia. Oba sposoby udokumentowania dziedziczenia są względem siebie równoważne. Skutki zarejestrowanego APD zrównane są ze skutkami sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Dzięki temu można sprawnie (już nawet w ciągu 2-3 dni) zakończyć u notariusza swoje sprawy spadkowe, podczaspodczas gdy postępowanie sądowe może trwać wiele miesięcy.
Notariusz może sporządzić poświadczenie dziedziczenia niezależnie od tego, czy dziedziczenie opiera się na ustawie, czy testamencie zwykłym. Taka możliwość wyłączona jest w przypadku testamentów szczególnych.
Co istotne, notariusz może sporządzić poświadczenie dziedziczenia dla spadku otwartego po 30 czerwca 1984 roku. W momencie sporządzania poświadczenia dziedziczenia nie może między spadkobiercami istnieć spór co do osób będących spadkobiercami, jak i co do wysokości przypadających im udziałów.
Jak wygląda poświadczenie dziedziczenia u notariusza?
Poświadczenie dziedziczenia w kancelarii notarialnej może odbyć się w obecności wszystkich zainteresowanych osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Jeżeli od dnia śmierci spadkodawcy nie minęło jeszcze sześć miesięcy, notariusz zobowiązany jest przyjąć od spadkobierców oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Spadek można przyjąć wprost oraz z dobrodziejstwem inwentarza. Spadkobiercy, którzy złożyli takie oświadczenia wcześniej, nie składają ich po raz kolejny. W przypadku gdy doszło do złożenia testamentu, notariusz otwiera go i ogłasza. Z tej czynności sporządza się protokół.
Kolejne kroki, czyli spisanie protokołu dziedziczenia
Kolejną czynnością, do jakiej notariusz przystępuje, jest spisanie protokołu dziedziczenia. Te osoby są zobowiązane do ujawnienia wszelkich wiadomych im okoliczności objętych treścią protokołu pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Po spisaniu protokołu dziedziczenia przez notariusza sporządzany jest Akt Poświadczenia Dziedziczenia (APD). Niezwłocznie po jego sporządzeniu, notariusz ma obowiązek dokonać jego rejestracji w Rejestrze Spadkowym. Od tego momentu Akt Poświadczenia Dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Jakie dokumenty należy przygotować do uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia?
Każdorazowo notariusz wskazuje dokumenty, które spadkobiercy zobowiązani są przedstawić przed sporządzeniem APD, zazwyczaj jest to:
- akt zgonu spadkodawcy,
- odpisy aktów stanu cywilnego (akt urodzenia, akt małżeństwa w przypadku, gdy przez ślub spadkobierca zmienił nazwisko, akt małżeństwa zmarłego),
- dokument zawierający PESEL oraz informację o ostatnim miejscu zwykłego pobytu zmarłego w chwili śmierci,
- numer księgi wieczystej, jeżeli w skład spadku wchodzą nieruchomości lub udziały w nieruchomościach, dla których są one prowadzone,
- testament spadkodawcy, jeżeli taki istnieje,
- inne dokumenty, które mogą potwierdzać prawa do spadku.
Kiedy notariusz może odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?
Notariusz nie ma prawa sporządzić postępowania spadkowego, jeżeli już wcześniej zostało wydane postanowienie o stwierdzenie nabyciu spadku albo gdy został już wydany Akt Poświadczenia Dziedziczenia w stosunku do tego spadku, w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone, a także w przypadku gdy w sprawie brak jurysdykcji krajowej.
Co w przypadku, gdy wszyscy spadkobiercy nie mogą stawić się jednocześnie do notariusza?
Poświadczenie dziedziczenia musi odbyć się przy udziale wszystkich osób zainteresowanych. Co istotne, nie ma możliwości dokonania tych czynności z udziałem pełnomocników. Rozwiązaniem jest instytucja projektu protokołu dziedziczenia. Wygląda to w ten sposób, że notariusz przy udziale jednej z zainteresowanych osób tworzy projekt protokołu dziedziczenia. Następnie pozostali przed notariuszem w formie aktu notarialnego potwierdzają treść protokołu i złożonych w nim oświadczeń. Notariusz przyjmujący ostatnie potwierdzenie spisuje protokół dziedziczenia w obecności co najmniej jednego spadkobiercy oraz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
Ile kosztuje sporządzenie poświadczenia dziedziczenia u notariusza?
Maksymalna kwota, którą notariusz może pobrać za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia to 50 zł. Jeżeli jest to Akt Poświadczenia Dziedziczenia zawierający zapisy windykacyjne, to jego sporządzenie wyniesie 100 zł. Protokół dziedziczenia to koszt 100 zł, a protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu to kwota 50 zł. Do powyżej podanych kwot należy doliczyć stawkę 23% VAT.
O czym należy pamiętać podczas sporządzania notarialnego poświadczenia dziedziczenia?
Bardzo ważne jest to, żeby po stwierdzeniu nabycia spadku rozliczyć się z fiskusem. O terminach złożenia deklaracji podatkowej notariusz każdorazowo informuje podczas dokonywania czynności. Ponadto spadkobierca zobowiązany jest złożyć wnioski o uaktualnienie wpisów w księgach wieczystych.
Notarialne poświadczenie dziedziczenia – podsumowanie
Sporządzenie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia to czynność, którą warto wykonać przede wszystkim ze względów praktycznych. Przyda się on do załatwienia wielu różnych formalności związanych nabyciem spadku. Jego posiadanie może być koniecznie np. w sytuacji przejęcia dziedziczonej nieruchomości lub gdy osoba zmarła będąca spadkodawcą nie odzyskał należności od dłużników. Notarialne poświadczenie dziedziczenia sporządzone może zostać m.in. w naszej Kancelarii Notarialnej w Lublinie. Jeśli potrzebujesz tego typu dokumentów, zapraszamy do kontaktu.